سوگواری به سبک ایرانی
تاریخ انتشار: ۱۸ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۴۱۴۰۸۹
تشیع امروزه چنان با عاشورا آمیخته شده که سهم بزرگی از بنیان‌ها و بنیادهای شیعی مرتبط با عاشورا و حرکت امام‌حسین(ع) است. به بیانی دیگر شهادت حسین‌بن‌علی(ع) جانی دوباره و هویتی تازه به تشیع بخشیده است اما برپایی همین مراسم مذهبی در طول تاریخ و به خصوص در سال‌های اخیر با محدودیت‌ها و تحریف‌هایی مواجه بوده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مریم احمدی شیروان/
تشیع امروزه چنان با عاشورا آمیخته شده که سهم بزرگی از بنیان‌ها و بنیادهای شیعی مرتبط با عاشورا و حرکت امام‌حسین(ع) است. به بیانی دیگر شهادت حسین‌بن‌علی(ع) جانی دوباره و هویتی تازه به تشیع بخشیده است اما برپایی همین مراسم مذهبی در طول تاریخ و به خصوص در سال‌های اخیر با محدودیت‌ها و تحریف‌هایی مواجه بوده است.
در گفت‌وگو با اصغر حیدری، پژوهشگر و نویسنده کتاب تاریخ و جلوه‌های عزاداری امام حسین(ع) در ایران به سیر تاریخی عزاداری و آسیب‌های آن پرداختیم.
رسول خدا(ص) نخستین عزادار امام حسین(ع) است
اصغر حیدری در ابتدا و در بیان پیشینه عزاداری در کشور و تاریخ شیعه می‌گوید: عزاداری در ایران به دوره باستان برمی‌گردد. در آن زمان مردم لباس سیاه بر تن کرده و با نوحه‌سرایی بر سر و صورت خود ضرباتی وارد می‌کردند. نمونه‌هایی از این عزاداری در شاهنامه فردوسی نقل شده است. مشابه این عزاداری‌ها بعد از واقعه عاشورا و در مورد شهدای کربلا نیز وجود داشت. مردم همان گونه که در سوگ عزیزان، فامیل و دوستان خود عزاداری می‌کردند در عزاداری سیدالشهدا(ع) هم سوگواری می‌کردند. به بیانی دیگر از همان زمان عزاداری‌های سنتی وارد عزاداری‌های دینی شد.
وی اضافه می‌کند: طبق اخبار و احادیثی که از رسول خدا(ص) به ما رسیده، شخص پیامبر اسلام(ص) در برخی احادیث به شهادت امام حسین(ع) اشاره کرده و خود نوعی عزاداری و گریه کرده‌اند، پس می‌توان گفت نخستین عزادار امام حسین(ع)، رسول خدا(ص) است. اما در روز عاشورا و در کربلا نخستین عزاداری‌ها را در تاریخ و از اهل بیت امام حسین(ع) داریم. حضرت زینب(س) و دیگر زنان اهل بیت(ع) حتی قبل از شهادت امام(ع) با دیدن فجایع صحرای کربلا شیون و نوحه‌سرایی می‌کردند. این کار پس از شهادت امام حسین(ع) شدت بیشتری گرفت و افرادی که از اردوی امام‌حسین(ع) زنده مانده بودند در این غم بزرگ نوحه‌سرایی کرده و گاهی به سر و صورت خود می‌زدند. در تاریخ آمده است بعد از بازگشت اسرا به مدینه، آل‌هاشم همه شیون کشیدند و لباس عزا بر تن کردند و تا زمان کشته شدن عبیدالله بن زیاد آن را از تن خارج نکردند.
ائمه(ع) چگونگی عزاداری را به شیعیان معرفی کردند
این استاد دانشگاه تأکید می‌کند: پس از جریان عاشورا هر جا شیعه حضور داشت، مراسم عزاداری امام حسین(ع) در ایام محرم بر پا می‌شد. اما زمانی که حکومت‌ها غیرشیعه بودند فشار زیادی بر شیعیان وارد می‌شد و آن‌ها به اجبار عزاداری‌ها را مخفیانه برگزار می‌کردند. مواردی در تاریخ وجود دارد که حکومت‌های غیرشیعی تمام کتاب‌های شیعه را به آتش کشیده یا در آب انداختند و به همین دلیل بسیاری از این کتاب‌ها را در دسترس نداریم و تنها اسامی آن‌ها را در کتاب الفهرست ابن ندیم می‌بینیم. بی شک اخبار عزاداری‌ها در برخی از کتاب‌ها وجود داشت چنان که در عده کمی از کتاب‌ها نیز باقی مانده است.
حیدری یادآور می‌شود: در نقل‌های تاریخی و حدیثی پس از امام حسین(ع)، ائمه بر این ماتم عزاداری می‌کردند. عزاداری‌هایی که بیشتر شرح شهادت مظلومانه، شعرخوانی و نوحه‌سرایی بود و می‌توان گفت ائمه(ع) چگونگی برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم را به همان صورت به شیعیان معرفی کردند. فروعات بعدی توسط هر شهر، قوم و ولایتی اضافه و سنت‌های هر منطقه وارد عزاداری شد.
این پژوهشگر دینی در بیان عوامل اثرگذار در شکل و نحوه عزاداری‌ها نیز توضیح می‌دهد: فشار حکومت‌های غیرشیعی در نحوه عزاداری‌ها اثر داشت و زمانی که فشار از اندازه خارج می‌شد مقاومت ایجاد می‌شد و عزاداری‌ها به شکل حماسی درمی‌آمد و تبدیل به جریانی برای ایستادن مقابل حکومت‌های غیرشیعه ظالم می‌شد.
باید در عزاداری‌ها پیام عاشورا را منتقل کنیم
وی اضافه می‌کند: عزاداری‌هایی از اصالت دینی بیشتری برخوردار هستند که مردمی بوده و از متن جامعه باشند. عزاداری‌هایی که مطابق نقل‌های راستین شیعه، تاریخ امامان و نحوه برگزاری مراسم توسط آن‌ها باشد، ضمن اینکه حقیقی باشند و بر مبنای رؤیا، میل و سلیقه شخصی شکل نگرفته باشند بلکه هدف از آن‌ها منتقل کردن پیام عاشورا باشد. امام حسین(ع) فرمود: من کشته شده اشک‌ها هستم. مراد از کشته شده اشک‌ها یعنی به خاطر اهداف بزرگ و متعالی که امام داشت و عده‌ای نگذاشتند این اهداف در جامعه عملی شود، حضرت را شهید کردند و بر ملت‌های آزاده چنان این غم و اندوه سنگین است که همواره بر آن حضرت اشک می‌ریزند و امام حسین(ع) کشته شده‌ای است که اشک‌ها در یاد او سرازیر است. باید تلاش کرد پیام عاشورا منتقل شود و همه بدانند هدف از قیام و ایستادگی امام‌حسین(ع) در مقابل یزید چه بود.
نویسنده کتاب تاریخ و جلوه‌های عزاداری امام حسین(ع) توضیح می‌دهد: عزاداری برای بزرگان دین به ویژه امام حسین(ع) و شهدای کربلا حفظ یاد، نام و پیام آن‌هاست اما شیعیان توانستند بهترین استفاده را از جریان عاشورا داشته باشند. آن‌ها در طول تاریخ هم جنبه حماسی و دفاعی مذهب را مطرح و هم جنبه سوز، شور و عشق را حفظ کردند. جذابیت شخصیت امام(ع) و جذابیت شهادت او، فرزندان و اصحاب امام(ع) و نیز صحبت از مظلومیت آن امام از مواردی است که می‌تواند غیرشیعیان را شیعه کند و از آن می‌توان برای تبلیغ تشیع بهره برد.
بدعت‌ها و خرافات عزاداری، آب در آسیاب دشمن ریختن است
حیدری می‌افزاید: اصل عزاداری امام حسین(ع) بسیار جذاب است اما برخی با بدعت‌ها و تحریف‌هایی که در عزاداری به وجود آورده‌اند سبب شده‌اند این سوگواری‌ها از محتوای اصیل خود خارج شده و چهره مسلمانان در جهان خدشه‌دار شود. لازم است عالمان و صاحبنظران دینی با بصیرت همیشگی خود انحرافات را شناسایی کرده و با عملکرد صحیح خود از چهره مقدس این وقایع، زنگار بدعت‌ها را پاک کنند.
وی در پایان بیان می‌کند: با نگاه به تاریخ و نوع عزاداری ائمه(ع) متوجه می‌شویم چطور باید عزاداری کنیم. اما برخی به خصوص از زمان صفویه با بدعت‌هایی در عزاداری مانند قمه‌زنی، تیغ‌زنی، زنجیرهای تیغ‌دار، قفل و سنجاق زدن بر بدن، راه رفتن روی خرده شیشه، در گل فرو رفتن، اختلاف انداختن مذهبی بین شیعیان، استفاده از اشعار سخیف و بی‌محتوا که بعضاً به شکل غلوآمیز و غیرواقعی به صورت فقط ظواهر واقعه عبرت‌آموز عاشورا و یا مصائب ائمه(ع) را مورد توجه قرار داده و یا استفاده از نوحه‌سرایی‌های ریتم‌دار به سبک آهنگ‌های غربی و...، آب در آسیاب دشمن می‌ریزند.
نویسنده کتاب می‌گوید: پژوهش در زمینه عزاداری‌های ماه محرم در عصر صفوی و بررسی چگونگی ایجاد نمادهای عزاداری برای درک بخش مهمی از زندگی اجتماعی ـ سیاسی به‌ویژه مذهبی مردم ایران اهمیت دارد.
منبع: قدس آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۴۱۴۰۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ساخت ۴ شبستان جدید در طرح توسعه حرم امام حسین (ع)
به گزارش خبرگزاری مهر، محمد جلال‌مآب در حاشیه بازدید شیخ عبدالمهدی کربلایی متولی شرعی حرم امام حسین (ع) از مراحل پیشرفت طرح توسعه حرم که با همت مهندسان، استادکاران و هنرمندان ایرانی در حال ساخت است، گفت: فاز نخست طرح جامع توسعه حرم امام حسین (ع) مزین بنام صحن و شبستان حضرت زینب (س) بیش از ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
وی افزود: براساس طرح صحن حضرت زینب (س)، ساخت ۴ شبستان در تراز رو و زیرسطحی به‌نام‌های شبستان حضرت علی اکبر (ع)، شبستان امام حسین (ع)، شبستان باب القبله و شبستان عقیله در حال اجراست.
جلال‌مآب گفت: از این تعداد، شبستان حضرت علی اکبر (ع) در روبروی خیمه‌گاه حسینی و به مساحت حدود ۲هزار و۸۰۰ مترمربع در طبقه همکف قرار دارد و سه شبستان دیگر در تراز زیر سطحی ساخته می‌شود.
به گفته وی، شبستان عقیله به مساحت ۲هزارمترمربع در شمال ساختمان مقام حضرت زینب (س)، شبستان امام حسین (ع) به مساحت ۴هزار و۸۰۰ مترمربع در جنوب ساختمان مقام و شبستان باب القبله به مساحت ۲هزار و۵۰۰ مترمربع در جنوب در باب القبله حرم مطهر همگی در تراز زیر سطح در حال ساخت است.
وی درباره سایر طرح‌ها و اقدامات ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات گفت: این تشکل مردم نهاد با پشتیبانی خیران و نذر دوستداران اهل بیت علیهم السلام، بیش از ۱۸۰ طرح مرمت، بازسازی، خدماتی – رفاهی و توسعه‌ای را در شهرهای نجف، کربلا، کاظمین، سامرا، بلد، مسیب عراق و سوریه به اتمام رسانده یا در دست اجرا دارد.
وی یادآور شد: حدود یک سال است که طرح توسعه حرم امام علی (ع) در نجف اشرف مزین بنام صحن و شبستان حضرت زهرا سلام الله علیها به مساحت ۲۳۰ هزار متر مربع به اتمام رسیده و اکنون در حال بهره‌برداری است.
وی‌گفت: در کاظمین نیز طرح توسعه زیرسطحی مزین بنام شبستان حضرت امام محمد باقر (ع) به متراژ پنج هزار متر مربع طراحی شده و در حال اجراست.
جلال‌مآب گفت: پروژه استحکام بنای حرم مطهر امامین عسکریین علیهم السلام در سامرا نیز براساس دانش فنی روز و مهندسی پیشرفته در حال انجام است.
براساس این گزارش، علاقه‌مندان به مشارکت در طرح توسعه حرم‌های مطهر در عتبات می‌توانند به تارنمای ستاد توسعه و بازسازی عتبات و قسمت پرداخت آنلاین به نشانی https://atabat.org/fa/onlinepayment/form مراجعه کرده و کمک‌های خود را به میزان دلخواه اهداء کنند.
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت